- James Waterhouse
- Phóng viên Ukraine ở Kyiv
24 tháng 9 2023
Quan hệ của họ có thể gần gũi, cái bắt tay có thể chặt, nhưng Tổng thống Volodymyr Zelensky phải xắn tay áo lên làm việc trong chuyến đi Mỹ và Canada tuần này.
Chuyến thăm Canada là cái kết thuận lợi của chuyến đi. Thủ tướng Justin Trudeau hứa hẹn sẽ ủng hộ Ukraine “chừng nào còn cần thiết” để chống lại cuộc xâm lược của Nga, và ông được sự ủng hộ của tất cả các đảng trong động thái đó.
Còn Mỹ có túi tiền sâu hơn, nhưng chính trị nước này lại phức tạp hơn rất nhiều. Tổng thống Zelensky giành được một gói viện trợ quân sự 325 triệu USD từ Nhà Trắng, nhưng nó không phải là khoản 24 tỷ USD mà ông từng hy vọng.
Đề xuất của ông bị nhấn chìm trong Thượng viện Mỹ giữa những bất đồng về ngân sách.
Khó khăn không chỉ dừng lại ở đó.
Ngoài ông Biden, nhà lãnh đạo Ukraine cũng có cuộc gặp với các chính trị gia đảng Cộng Hòa đang chật vật khống chế sự hoài nghi ngày càng tăng trong đảng.
“Chúng tôi bảo vệ thế giới tự do, điều đó hẳn là dễ lấy được sự đồng cảm với các đảng viên Cộng Hòa,” một cố vấn chính phủ ở Kyiv nói với tôi.
“Khi cuộc chiến mới bắt đầu, mọi chuyện khó khăn hơn vì tất cả đều hỗn loạn,” ông nói.
“Giờ đây chúng tôi có thể nói chi tiết hơn về các yêu cầu [vũ khí] của mình, vì chúng tôi biết các đồng minh có gì và họ giữ chúng ở đâu. Tổng thống của chúng tôi có thể làm bộ trưởng quốc phòng ở một số quốc gia!”
Nhưng thử thách chính trị đang ngày một gia tăng.
“Tại sao Ukraine tiếp tục nhận được tiền viện trợ? Chiến thắng sẽ trông như thế nào?”
Đây là những câu hỏi mà nhà lãnh đạo Ukraine đang cố gắng trả lời trên trường quốc tế.
Và vì sao giờ đây ông Zelensky lại đàm phán nhiều hơn là vận động – chỉ để tiếp tục nhận được hỗ trợ của phương Tây.
Tất cả diễn ra trong tuần lễ khi Kyiv có mâu thuẫn với một trong những đồng minh trung thành nhất ở Ba Lan do tranh cãi về ngũ cốc Ukraine.
Lệnh cấm nhập khẩu ngũ cốc Ukraine khiến Tổng thống Zelensky cáo buộc gián tiếp rằng Warsaw “giúp đỡ Nga”.
Động thái này gây phản ứng mạnh ở Ba Lan, và Tổng thống Andrzej Duda mô tả Ukraine như một “người đang chết đuối lại kéo bạn xuống theo”.
Từ đó tình hình càng tệ hơn.
Ngay cả với một nhà lãnh đạo thời chiến kinh nghiệm đầy mình, đây là giai đoạn khó khăn cho các nỗ lực ngoại giao.
Các cuộc bầu cử sắp tới ở các nước đồng minh như Ba Lan, Slovakia và Mỹ làm bức tranh càng nhòe hơn.
Một số ứng viên ưu tiên các vấn đề quốc nội hơn là ủng hộ quân sự cho Ukraine.
“Nhu cầu cân bằng viện trợ quân sự với việc làm hài lòng cử tri khiến mọi chuyện hết sức phức tạp,” Serhiy Gerasymchuk từ viện nghiên cứu chính sách đối ngoại Ukraine giải thích.
“Ukraine phải cân nhắc việc đẩy mạnh lợi ích của mình, dùng tất cả các công cụ có thể, trong khi xem xét tình hình ở các nước đồng minh và EU. Đây là một thách thức.”
Chu kỳ bầu cử dân chủ là điều mà vị lãnh đạo Nga Vladimir Putin không phải lo lắng.
Đó là lý do vì sao Kyiv tìm cách mô tả cuộc chiến này là cuộc đấu tranh không chỉ cho chủ quyền lãnh thổ, mà cho cả nền dân chủ.
“Khía cạnh đạo đức của cuộc chiến này là rất lớn,” vị cố vấn nói.
Sau khi Liên Xô sụp đổ, Ukraine, Nga, Mỹ và Anh đồng ý Bản ghi nhớ Budapest 1994.
Ukraine trao trả vũ khí hạt nhân mà Liên Xô để lại trên đất Ukraine cho Nga. Đổi lại Ukraine có một cam kết rằng sự toàn vẹn lãnh thổ của họ sẽ được tôn trọng và bảo vệ bởi các quốc gia ký thỏa thuận khác.
Chín năm qua, nước Nga xâm lược Ukraine khiến thỏa thuận này chỉ như một lời hứa không được thực hiện.
Kyiv cũng nỗ lực với cuộc chơi dài hơi, bằng cách có quan hệ tốt hơn với các nước như Brazil và Nam Phi, tới giờ không phản đối cuộc xâm lược của Nga.
Đây là một chiến lược chưa mang lại kết quả ngay lập tức.
“Đúng là chúng tôi phụ thuộc vào chiến thắng ở tiền tuyến,” cố vấn chính phủ Ukraine nói.
Ông cho rằng truyền thông đã đơn giản hóa cuộc phản công của Ukraine qua việc tập trung quá nhiều vào diễn biến ở tiền tuyến, nơi Ukraine chỉ giành thắng lợi hạn chế, và chưa nói đủ về các thành công đáng kể của các vụ tấn công tên lửa ở Crimea và nhắm vào tàu chiến Nga.
Ukraine luôn tuyên bố họ sẽ “không vội” trong chiến dịch phản công.
Với các khía cạnh chính trị của cuộc chiến ngày càng gắn với những gì diễn ra trên chiến trường, điều này là một thử thách hơn bao giờ hết.
* Bài được Hanna Chornous, Insaf Abbas và Anna Tsyba cung cấp thêm thông tin.
